Steenwijk
Al in het begin van de zestiende eeuw waren er wederdopers in Steenwijk. De beruchte Jan van Batenburg, burgemeester van Steenwijk rond 1530 heeft o.a. een belangrijke rol vervuld in het drama van Munster. Zijn gewelddadige invloed heeft geduurd tot ± 1550.
Minder gewelddadig maar wel zo gevaarlijk voor de “papen” was de Steenwijker drukker Hermannus Sangers. Tientallen jaren lang rolden er ketterse geschriften illegaal van de Steenwijker persen. Onder andere in 1567 de 14e druk van het boek "Het Fondament", geschreven door Menno Simons.
In het Mennojaar 1996 is op het Sangerland een Mennolinde geplant. Een doperse gemeente was er in de zestiende eeuw nog niet. Wel was er sprake van een “huisgemeente” In de memorialen van de gemeente Steenwijk is te lezen dat in 1569 Luitien Rickmans een van de vier magistraten de doperse leer aanhing. Pas in het begin van de zeventiende eeuw kunnen we spreken van een echte gemeente met een voorganger en een kerkgebouw, gesticht door de veenarbeiders, waarvan de grootste concentratie zich bevond in Zuidveen.
Blijkens een in het huidige kerkgebouw ingemetselde gedenksteen uit 1630 stond de eerste stenen Vermaning in Zuidveen aan de Langesloot.
De Dopers te Zuidveen behoorden tot de richting van de “fijne” Oud Vlamingen.
Uit het familieboek van de familie Wicherson blijkt dat het de Zuidveniger doopsgezinden in de 17de en de 18de eeuw voor de wind is gegaan. Welvarende mensen worden vrijzinniger. Aan het eind van de 18de eeuw ontstaan er in de gemeente conflicten over de leeropvattingen. In 1774 leidden die conflicten tot een scheuring.
Er werd aan de Lange Sloot een tweede Vermaning gebouwd “Het Nieuwe Huis”. In de eerste dienst van deze gemeente ging Reindert Pieters Veen voor.
De gemeente van het Oude Huis schrompelde ineen, maar bleef rechtens wel in het bezit van het kapitaal en de landerijen. In 1819 werd de gemeente van het Oude Huis opgeheven en sloten de overgebleven acht leden zich aan bij de gemeente Giethoorn Noord, die ook de bezitting (o.a. landerijen) verkreeg. Eind 19e eeuw gingen Giethoorn Zuid en Noord op in één gemeente.
Woonden tot 1800 de meest leden (± 70) van het Nieuwe Huis nog in Zuidveen. In de 19de eeuw veranderde dat en kwam het accent meer en meer op de stad te liggen. Ook de eerste gestudeerde dominee Koenraad Hovens Gréve (1814-1862) woonde daar.
In 1848 werd besloten in de tuin van de dominee aan de Onnastraat een nieuwe Vermaning te bouwen.
Tot 1882 stond er voor de kerk nog een huis. Dat huis werd toen gesloopt, het terrein, waarop het had gestaan werd kerkplein (in 1996 gedoopt als Koenraad Hovens Gréveplein) en er werden twee rode beuken gepoot.
Het kerkgebouw is in 1981 grondig gerestaureerd. De banken zijn verdwenen, alleen de kerkenraad geniet nog het twijfelachtige genoegen in banken te mogen zitten. De kachel heeft plaats gemaakt voor centrale ver warming. Er is geen directe verbinding meer met de voormalige pastorie.
Niet alleen het interieur van de Vermaning, maar ook de gemeente is danig veranderd.
De gemeente heeft in 20e eeuw grote bloei gekend onder leiding van ds. Fopma. Een groot deel van de ouderen is nog door hem gedoopt. Direct na WO II was er o.l.v. Da. van Slooten en Da. De Wilde een bloeiende West Hill, die door ruim honderd kinderen van 6-16 jaar werd bezocht.
Echter, ook bij ons heeft de secularisatie toegeslagen. Het ledental is meer dan gehalveerd.
Van de Rijkmansen-familie is de laatste telg in 2012 overleden en ook de Venen zijn op een hand te tellen. Jeugd is er niet meer. Van de bijna 60 leden en belangstellenden is nog geen tiental jonger dan zestig.
Toch is er nog van alles te beleven. Er is zeer actieve zusterkring, die in 2011 haar 75 jarig bestaan vierde, er zijn gespreksgroepen. Op de midweekwoensdagen staat de Vermaning voor een ieder open. De Galerie en het Mennocafé trekken dan honderden bezoekers.
De Mennolinde
Ter nagedachtenis van het 500e geboortejaar Van Menno Simons werd er op 24 mei 1996 een Mennolinde geplant op het Sangherland in Steenwijk.
